Na Peter Vanvelthoven roept nu ook Wouter Van Besiën op om de bevolking te betrekken bij het beleid via een systeem van loting. Eerder had David Van Reybrouck ook al in die zin gepleit. Ik begrijp dat niet goed. Wat een beperkte kijk op participatie, denk ik dan. Wordt participatie hiermee immers niet beperkt tot een nieuwe elitaire groep die dan mag dienen als schaamlapje om je gebrek aan gelegitimeerde macht achter te verbergen? Met die loterij maken we er ons te gemakkelijk van af. Voor mij is participatie een continu streven naar het betrekken van een zo groot mogelijk deel van de bevolking bij je beleid. En dan maak je je er niet van af met de creatie van een nieuw inspraakgroepje.

Als schepen van participatie in Genk organiseer ik zowat iedere maand een nieuw participatieproject en zet ik mijn collega’s in het schepencollege iedere week aan om participatie te organiseren bij zoveel mogelijk initiatieven die zij willen ondernemen. Waarom? Omdat het tot een beter en meer gedragen beleid leidt. Ja, zul je dan zeggen, dat lukt alleen lokaal. Dat klopt misschien. Maar is het niet net lokaal dat de bevolking het meest betrokken is bij de voor- en nadelen van beslissingen, of ze nu lokaal of nationaal genomen worden. En is het nu niet net daar dat we kunnen werken aan het vertrouwen van de bevolking en een beroep kunnen doen op hun kennis, creativiteit en ijver? Kan een politicus, zowel lokaal als nationaal, zijn initiatieven dan niet laten co-creëren door de mensen die hij vertegenwoordigt?

De grote valkuil van iedere vorm van participatie ligt in de bereidheid om te willen participeren. En dan zien we al snel dat meestal dezelfde witte, hoogopgeleide en vooral mannelijke club gemobiliseerd kan worden om zich te laten horen en te laten gelden. Bekende participatieprojecten floreren daardoor ook meestal goed in grote steden waar een groot aantal van deze mensen wonen. Zij zijn mondig, slim en kennen de kanalen om hun eisen op de agenda te zetten. De eerste uitdaging voor een actieve participatie is dan ook dat je de hele bevolking of toch tenminste een zeer goede afspiegeling van die bevolking mee aan het roer van je beleid zet. Dit betekent ook dat je andere vaardigheden dan mondigheid of kennis een rol moet laten spelen, zoals creativiteit, ijver, handigheid en betrokkenheid. Daarom neig ik de laatste tijd ook meer naar co-creatie in plaats van participatie. Creëer mee je publieke ruimte en de gemeenschap waarin je zelf leeft en werkt. Dat kan dan over zeer concrete zaken gaan die onze samenleving verbeteren: over duurzaamheid, de aanleg en inrichting van de publieke ruimte, sociale initiatieven, jeugdvoorzieningen… Zet je bevolking samen met experten en het resultaat is altijd beter dan als je het de experten alleen laat doen. En wat is je rol dan nog als politicus? Het bewaken van het algemeen belang. Want daarom ben je verkozen.

Sinds ik actief aan politiek doe en een verkozen mandaat heb, valt het me op hoe ik in de perceptie van een groot deel van de bevolking en niet in het minst bij de hoogopgeleide decisionmakers plots geen burger meer blijk te zijn. Raar vind ik dat. Waarom zou een politicus geen gewone burger meer kunnen zijn die actief deelneemt aan de gemeenschap? Rijd ik dan niet meer met de auto of de fiets? Neem ik het openbaar vervoer niet meer? Heb ik geen kinderen die naar school gaan of bij de jeugdbeweging zitten? Woon ik niet meer in een wijk, samen met andere burgers? Ga ik niet meer winkelen, me ontspannen of werken? Maak ik geen gebruik meer van de publieke ruimte? Stop er toch mee politici te zien als buitenaardse wezens. Iedere verkozene van het volk is immers ook deel van het volk. Als we dat niet meer geloven, kunnen we de democratie net zo goed afschaffen.

Ik ben dus maar een lauwe supporter van participatie door loting. Participatie is een vrijwillig proces van geëngageerde burgers. En zo zijn er veel meer dan je denkt. Mensen die hun kennis, creativiteit en ijver in dienst van de samenleving willen stellen. Hen een lotje laten trekken is een belediging van hun engagement. Participatie organiseer je gewoon iedere dag en je hebt vertrouwen in je bevolking dat zij hun verantwoordelijkheid willen opnemen. Dat zie ik in Genk en op heel veel andere plekken overal in de wereld gewoon iedere dag gebeuren. Kom dus eens kijken.

Joke Quintens